Energiepositief gebied – USP als Living Lab (PED-StepWise)

27-11-2025

Binnen het Europese DUT-PED kader (Driving Urban Transitions for Positive Energy Districts) is PED-StepWise gestart. Het doel is een energie neutraal of energiepositief gebied te creëren via een participatief stapsgewijs plan. Drie gebieden worden gebruikt als living labs.

Doel

De drie living labs bevinden zich in het Utrecht Science Park (USP), een woonwijk in Wenen, en een sportgebied in Malmö. Deze gebieden verschillen sterk in ruimtelijke indeling, eigendomsstructuur, gebouwtypen en lokale context, wat zorgt voor een breed scala aan uitdagingen én leerervaringen.

Het project streeft naar een kennisgedreven, holistisch, participatief en inclusief verduurzamingsplan. De focus ligt op innovatieve strategieën voor lokale opwek van hernieuwbare energie, energie-efficiëntie en flexibiliteit. Belangrijke accent in her project is dat stakeholders en eindgebruikers van het USP direct worden betrokken, zodat we samen werken aan een duurzame campus.

Resultaten

PED-StepWise loopt inmiddels twee jaar. De volgende resultaten zijn behaald:

• Stakeholderanalyse: interviews met belangrijke partijen in het USP en de andere living labs hebben hun behoeften én de barrières richting CO₂-neutraliteit in kaart gebracht.

• Onderzoek naar best practices: op drie overkoepelende thema’s – energiedeling, energiegedrag van gebruikers en governance-modellen – zijn randvoorwaarden, overdraagbare aanpakken en lessen geïdentificeerd die relevant zijn voor wijkdecarbonisatie.

• Twee stakeholdersessies: samen met vertegenwoordigers van de USP-organisaties is gewerkt aan een gezamenlijke duurzame visie en een pakket van concrete collectieve acties.

• Techno-economische analyse: onderzoek naar de potentiële duurzame energiesystemen binnen het USP, waaronder de overgang van hoge- naar lage-temperatuurwarmte.

Looptijd

01 november 2023 - 31 oktober 2026

Volgende stappen (november 2025 – oktober 2026)

In de komende projectfase ligt de nadruk op twee hoofdtaken:

• Oprichting van de USP-Duurzaam Groep: op dit moment heeft elke organisatie (zoals UU, HU, UMCU, SSH, Danone en Genmab) een eigen duurzaamheidsstrategie.

Deze groep brengt partijen samen om te werken aan een gezamenlijke aanpak voor het hele gebied, waarin middelen efficiënter worden ingezet, kennis wordt gedeeld en investeringen beter worden afgestemd.

• Ontwikkeling van richtlijnen voor opschaling: het opstellen van replicatie-richtlijnen om het PED-StepWise-concept toe te passen in andere steden en landen.

Maatschappelijke en wetenschappelijke impact van het project

Voor de regio Utrecht en andere regio’s is dit project om verschillende redenen waardevol.

Het verkent internationale best practices voor de decarbonisatie van stedelijke wijken, biedt inzicht in een toegepast stakeholderproces binnen het USP, en vertaalt dit proces naar een gedeelde visie waarin technische, financiële en sociale aspecten met elkaar in balans zijn. Daarmee dient het project als inspiratie voor andere duurzame initiatieven in de regio.

Onderzoek en onderwijs zijn direct gekoppeld aan het PED-StepWise-project. De campus fungeert als een living lab, waar gebouwen worden gebruikt als proeftuin voor innovatie. Studenten en onderzoekers van de HU en UU – uit verschillende disciplines – hebben de kans om via ons project nieuwe technieken en oplossingen ontwerpen, testen en valideren.

Wetenschappelijk draagt het project bij aan nieuwe kennis op drie kerngebieden:

• Governance en samenwerking: hoe publieke, private en academische partijen effectief kunnen samenwerken aan CO₂-neutraliteit op gebiedsniveau.

• Gebruikersgedrag en participatie: hoe bewoners, studenten en medewerkers kunnen bijdragen aan energiereductie via bewustwording en gedragsverandering.

• Integratie van energiesystemen: welke technische en economische randvoorwaarden nodig zijn om warmte, elektriciteit en opslag slim te combineren in complexe stedelijke omgevingen.

Daarnaast worden de kennis en oplossingen die binnen het project zijn ontwikkeld, geïntegreerd in de duurzaamheidsplannen van de verschillende USP-organisaties. Zo leveren de inzichten en innovaties een directe bijdrage aan de duurzame strategieën van de betrokken partners en aan de bredere energietransitie in Utrecht.

Samenwerking met kennispartners

Samenwerking in Nederland met: de Universiteit Utrecht en Gemeente Utrecht

Samenwerking in Wenen met: e7, Realitylab, Arteria Tech, Gartenheim en Gemeente Weben

Samenwerking in Malmö met: Gemeente Malmö, Malmö FF, KTH Royal Institute of Technology, E.ON, White Arkitekter, RISE Research Institutes of Sweden

Contact

Voor meer informatie over dit project kunt u contact opnemen met Sara Herreras Martinez.